Язык издания: русский
Периодичность: ежедневно
Вид издания: сборник
Версия издания: электронное сетевое
Публикация: Урок-игра "130-летие П.А.Ойунского"
Автор: Стрекаловская Валентина
Периодичность: ежедневно
Вид издания: сборник
Версия издания: электронное сетевое
Публикация: Урок-игра "130-летие П.А.Ойунского"
Автор: Стрекаловская Валентина
П.А.Ойуунускай тереебутэ 130 сылыгар аналлаахоонньуу-викторина(9-11 кылаастарга)Оонньуу барыта 16 туьумэхтээх, икки хамаанда оонньуон сеп, биирдиилээн курэх да буолуон сеп.Туттуллар атрибутика:Секундомер,мас молоток,гонг12 номердаах карточка(№1,2,3,4,5,6) иккилии устуука суруллар.6 дьахтар хаартыската.Ол иьигэр Акулина Борисовна хаартыската.ПластинкаХартыыналар1 туьумэх. «Былатыан» диэн ааттаах Ойуунускай до5отторун,тапталлаах до5орун ,учууталларын, аймахтарын ааттара, араспаанньалара, барыта 8 аат суруллубут, кроссворду таайа5ыт.Хас биирдии тыл 2 баллынан сыаналанар.2 мунуутэ устата толкуйдуугут.2 туьумэх. Биллэр «Бырастыы» диэн 1932 сыллаахха Ялта5а суруйбут хоьоонун биир куплетын сепке сааьылаан биэриэхтээххит. Куплет 4 строкалаах.Хас биирдии строка са5аланар маннайгы тыллара миэстэлэриттэн уларыйбаттар, онтон атын тыллар бары ыьыллан тураллар.Сааьылыырга 3 мунуутэ бэриллэр. Таба эппиэт 5 баллынан ,сыыьа 1 баллынан сыаналанар.3 туьумэх. Уруьуй-боппуруос. Биирдии ойуу кердеруллэр.Эьиги хартыына авторын билиэхтээххит.Бу дьоннор Ойуунускайы долгуппут темаларга уруьуйдаабыт хартыыналара кердеруллэр.«Клятва»-Мунхалов Афанасий Петрович,РСФСР народнай худуоьунньуга.«Огненные семена»- Шапошников Ефим Михайлович.,о5о кинигэлэрин ойуулааччы.Таба эппиэт аайы 2 балл,сыыьа 0.4 туьумэх. 6 алаас аата нуемэрдэринэн суруллубуттарын керуеххут.30 секуундэ устата бол5омтолоохтук керен баран остуолгутугар сытар нуемэрдээх карточканан тэннэ таба диэбит нуемэргитин таьаарыаххыт.Боппуруос:П.А.Ойуунускай тереебут алааьа(Дэлбэрийбит).Таба эппиэт иьин 2 балл,сыыьа 1 балл.5 туьумэх. Билигин- аукцион!Норуот тылынан уус-уран айымньытын о5о сааьыттан этигэр-хааныгар инэриммит улуу ырыаьыт-хоьоонньут сахалар ыллыы-ыллыы ункуулуур ункуулэригэр тыллары суруйталаабыта.Бу хоьооннорун кини «Эргэ ункуулэр-сана хоьооттор» диэн ааттаах циклга хомуйбута.Бу цикл 7 ункуу тыла. Бол5ойун, боппуруос!Ханнык ункуулэргэ анаан Ойуунускай хоьоон суруйбутай?Эппиэттэр аукцион быьыытынан бэриллэллэр.Бэстилиэнэй сеп эппиэти биэрбит хамаанда кыайыылаах тахсар.Са5алаабыт- ункуулэр ааттара:Ыьыах ункуутэОьуохайКулун куллуруьууДьиэрэнкэйИлии аннынан эргийииАтах тэпсиитэЧохчоохойКэнники эппит-кыайыылаах-5 балл.1.«Бырастыы»Елуем-дьуьунум сутуе суо5аБуорум отунан уунуе5эКэриэьим кэннибэр хааларымКэхтибэт кэрэкэ тылларым 1932с. Ялта5а суруллубута.«Бу уоттаах бакаалы»Саха теруе5эрУеруулээх кунугэр,Ырыам ылланыаАатым ааттаныа. 1936с.суруллубут таптал туьунан хоьоонноруттан биирдэстэрэ.6 туьумэх. Литературнай боппуруостар бэриллэллэр.Бол5ойон истэн олорон,субэлэьэн эппиэттиигит.Ким урут илиитин ууммут эппиэттиир.Уьаабыта 30 секуундэ.Таба эппиэт 2 баллынан сыаналанар. Оо,таптал диэн барахсан улахан улуу дьыала!Саха тапталы билбэт дииллэрэ букатын сыыьа.Саха сурэ5э итии,сылаас сурэх.Саха сурэ5э тапталы билэр,кини уйа5ас,кини аьыныгас. Ханнык айымньыга баар тылларый? (Дойду о5ото Дорогуунап Ньукулай) « Максим,эн эппитин:Санаа5ын ча5ытыма,Уоттаах тылгын ыьыктыма,Елумэ-сутумэ диэнэтэргинэн буоллун,алгыьын туоллун!»бу тыллар ханнык айымньыга эпиграф буолбуттарый?( «Кыьыл ойуун» олонх-тойук).« Аарт –татай!Алаата о5олоор!Ийэ дайдыбыт урдугэр…Маннык строкаларынан Ойуунускай ханнык айымньыта са5аланарый?(Син биир буолбаат?»).« Мин о5ом -Лаанык кыысТуллук кыыс,туораах кыыс,Чыычам,КуукамЫлларан таптатан ыманныыр-далластыыр,Ытаьа-тарбаьа туллуктуу тарыптыыр…Хоьоон аата? (Татыйык ыллыыра»).7 туьумэх. Бу 4 кураанах клетка5а Ойуунускай биир дьикти дойду хоьоонун аата саспыт.2 мунуутэ устата эьигиттэн эппиэт эрэйиллэр.Чэ эрэ,олорон эрэ улаханнык санарабыт.( «Поле чудес» керееччулэри кытта оонньуу принцибинэн).-«Крым» ,кыратык оонньотон баран таайбатахтарына «ы» букваны аьабыт.Онтон таайбатахтарына быьа тардан хоьоонтон аа5абат:Турар курдук,Кулумнуур халлааннаах,Кундээрийбит куннээх,Кулум-ча5ыл туспутМичинниир дьуьуннээх,Минньигэс сыттардаахОттоох-мастаахДойду эбит.Эппиэт иьин 3 балл,таайбатах 1 балл.8 туьумэх.П.А.Ойуунускай биир суду айымньыта,саха норуотун киэн туттуута «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олонхону пластинка5а устан уйэтиппиттэрэ.Билигин эьиги олонхоттон быьа тардыыны истэн баран ким ырыата буоларын этиэхтээххит.-Сорук боллур ырыата;-Кыыс Кыскыйдаан ырыата.Иьиттигит бу ырыалары норуот ырыаьыта Устин Нохсоороп толорбутун,30 сек. Толкуйдууллар 2 балл,сыыьа 0.9 туьумэх. Эмиэ аукцион биллэрэбит.Билиигитин-керуугутун ыйааьыннаан керун.Бэйэ5ит сирэй счеткутугар хас бааллааххытын жюриттан истин уонна дьэ кэпсииргэ сананын. «Халаабыс иьигэр хара куоска»-диэн ааттаах аукциоммут.Харана5а куоска эрэ барыта хара буолан кестер.Сырдыкка та5ыстаххына ба5ар муус манан буолуо.Халаабыс иьигэр боппуруос бастакы сыаната2 балл.Ким элбэ5и билэр, эрээри ейдеен!Сирэй счеткутун аьары барбаккыт.Аны бааргытын барытын ууран баран сыыьа эппиэти биэрдэххитинэ уксубут баллгыт барыта барар.онтон сепке эппиэттээтэххитинэ-1баллы эбии суруна5ыт!Хайда5ый?Оонньуубут.Боппуруос аа5ыллыбат.Кэлин уксуу буттэ5инэ биирдэ этиллэр..Боппуруос: «О5о куйуурдуу турара» кэпсээн геройа ким диэн ааттаах куелгэ куйуурдууруй? (Халамнаайы).«Халаабыс»-чараас сарыынан,балык тириитинэн биитэр суеьу хаба5ынан имитэн тигиллибит кыра хаа.10 туьумэх. Сыралаах,уксуулаах оонньуу кэнниттэн сынньана таарыйа оргууй а5ай боппуруос бэриллэр.Таба эппиэт иьин 2 балл.Отонноотоххо оноойук туолар,иккилии баллынан да хомуйар хаалыа суо5а!Ойуунускай куннэрэ Таатта5а аан бастаан хаьан ыытыллыбыттарай?(1986)«Оноьуллан эрэр олонхо»диэн ханнык айымньы иккис аатай? ( «Суус сыллаах улуу былаан»кэпсээн)«Сылгы –тебете» айымньы жанра? (кэпсээн-угэ)«Ийэм Дьэбдьэкиэй унуо5ар» хоьоонно поэт эппитэ:Эн буорун урдугэр кэриэспин этэбин:Эппит кэриэс тыллара туох диэннэрий? Салгыы этии._Эн ииппит сурэххин норуоппар биэрэбин.)11 туьумэх Эьиги кере5ут биир хоьоонтон быьа тардыыны. Манна биир тыл кеппут.Аа5ан субэлэьэн баран ханнык тыл кеппутун илии уунан эппиэттииллэр.Алдьархайдаах аан дойдуАлтаттан биирдэринТутаа5а буолбут…КипиэппэсАллараа таьаатыгарАлгыстаах далбарыгар.(Кремль)Мун.устата.Таба эппиэт иьин 2балл,сыыьа эппиэт 1 балл.1927с.Москва5а суруллубут «Анда5ар» диэн хоьоон.12 туьумэх. Эьиги иннигитигэр дьахталлар хаартыскалара бааллар.30 сек.кере5ут,субэлэьэ5ит уонна хамаанданан тэннэ нуемэр кердере5ут.Хаартыскаларга Ойуунускай кэргэнин Акулина Борисовна мэтириэтэ хаьыс турарый?Эппиэт иьин 2 балл,сыыьа 1 балл.13 туьумэх. Блиц-турнир.Ол аата икки конвертан биирин талан ыла5ыт.Конверт иьигэр 3 боппуруос баар.1 мун.иьигэр бу 3 боппуруоска эппиэт биэрдэхтэринэ 10 баллана туьэллэр.Онтон саатар биирин сыыстыгыт да 3 баллтан ордубат.Уочаратынан эппиэттииллэр.Олесова Ирина Дмитриевна туьунан хоьоон аата.(«Дорообо туйгун кыыс Екуучэ») «Бочуот знага» орденнаах Ойуунускайдыын ССРС Верховнай Советын депутатынан талыллан улэлээбитэ.«Кыьыл ойуун»бастаан ким диэн аатынан са5аламмытай? («Добун ойуун»)«Учугэй тунэтик» кэпсээн геройа Баьылай о5о то5о «кырааскаьыт»диэн хос ааттаа5ый? (Уус –уран тыллаах бэрдэ)«Бултаах сир»геройун аата (Дьоллоох Сэмэн)«Син-биир буолбаат?» диэн М.К.Аммосовка анаабыт хоьоонун ханна суруйбутай? (Казанка дэриэбинэ5э).Ойуунускай Иннокентий Поисеевич Михайлов туьунан хоьоонун аата? («Харачаас») Харачаас сахалартан бастакы Кыьыл Знамя орденынан на5араадаламмыт Гражданскай сэрии геройа.14 туьумэх. Билигин теье тыл баайдааххытын билэ таарыйа 2 мун .устата субэлэьэн,ейгутун холбоон «Ойуунускай» диэн тыл букваларын туьанан теье кыайаргытынан биир ахсаанна турар аат тыллары булун.Ханнык команда элбэх тылы булбутун аа5абыт.1 тыл 2 балл.15 туьумэх. Онтон дьэ тумукпутугэр эмиэ аукцион биллэрэбит! Бу сырыыга боппуруоьун истин .Бастакы сыаната 5 баллаах боппуруос:« Абатыйан ,хааннаах болотугар таннары тайахтанан олорон: «Мин кырдьыгы билбитим миэхэ кырыыьым буолла…Бу аан дойду саарыстыбаларын уоттааммын, урусхаллааммын, бар дьон хааннарын то5оммун, дьоллоох уйаларын умсараммын, мин аан дойду урдук ар5аьыгар тахсаммын, хааннаах болоппун таннары анньаммын, кэннибэр хааннаах, кырыыстаах бэлиэ хааллардым…».Ким эппит тылларай? (Александр Македонскай)Билигин уксубут команда эбэтэр ыраа5ынан кыайан,эбэтэр кыьыылаахтык кыайтарыан сеп.Ол эьиги бэйэ5ит дьыала5ыт.Ким бу боппуруоска эппиэтин биллим дии санаабыт-рискуйдуур.Ол иннинэ баайгытын-дуолгутун жюрилартан истиэ5ин эрэ…Сыьыарыылар:1 туьумэх кроссворд. «Былатыан» диэн туруору тыл суруллар.-Ойуунускай кыргыттарын ийэлэрин фамилията (Борисова)- Ойуунускай о5о сылдьан угустук истибит,сэнээрбит улуу олонхоьута.(Табаахырап)-Ойуунускай бастакы кэргэнин аата (Фекла)-реалист суруйааччылартан биирдэстэрэ (Софронов)-«Тунал5аннаах ньуурдаах Туйаарыма Куо» олонхо-драматын анаабыт киьитин сахалыы суруллубут аата (Татыйаана)- Ойуунускай кыыьа (Саргылаана)- Ойуунускай бастын до5оро «Син-биир буолбаат?» хоьоонун анаабыт киьитэ (Аммосов)- Ойуунускай учуутала,политическай сыылынай, большевик Емельян Ярославскай дьиннээх фамилията (Губельман)2 туьумэх.Харана муора дьалкыыра,Харылыы баргыйар балкыыра,Ытыллар долгунум, бырастыыЫьыллар, чемчуугум, бырастыы. Харана долгунум, балкыыра, Харылыы,чемчуугум, бырастыы, Ытыллар,муората,бырастыы, Ыьыллар,дьалкыйар,баргыйар.3 туьумэх.1.Туобуйа 2.Хаастаах3.Туруору 4.Дэлбэрийбит5.Майы баалы 5.Быдыадьыма16 туьумэх.Хаартыска сатаан булбатахха бу туьумэххэ атын логическай ряд киллэриэххэ сеп.Холобур:1Буур5аьыт 2.Мохсо5ол туьунан ырыа3.Кынчаал 4.До5орбор Суекуччэ5э5.Пророк 5.Лойка ырыатаБоппуруос: бу логическай ряды кэьэр хоьоону булунЭппиэт: 4-с ,(атын хоьооннор бары нууччалыыттан тылбаастар.4-с нуемэр Ойуунускай бэйэтин айан таьаарыыта)Ити курдук хоьооннор быыстарыгар логиканы кэьэр кэпсээн киириэн сеп.
